Предыдущая страница реферата | 1  2  3 | Следующая страница реферата

У цараванне Мікалая I (1825-1855 гг.) імкненне да з’яднанасці падданых прыняло крайнія формы. Праявілася жаданне ўніфікаваць, падавіць усялякую самабытнасць і самастойнасць: у мысленні, у знешнім выглядзе, таму што ўжо ў гэтым, на думку уладаў, каранілася непаслушэнства і магчымасць бунту. Яўрэяў патрабавалася ператварыць як унутрана, так і вонкава, а паколькі яны не праявілі асаблівага жадання скарыстаць з гуманных мераў папярэдняга ўраду, то цяпер сродкі абіраліся жорсткія, гвалтоўныя, прымусовыя.

Былі працягнутыя некаторыя пачынанні Аляксандра І: высяленні з сельскай мясцовасці (1827-1835 гг.) у мэтах барацьбы з яўрэйскім вінакурэннем [29]; заахвочванне земляробчай і прамысловай дзейнасці па “Усталяванню аб яўрэях” 1835 г. [30], якое, дарэчы, не ўнесла нічога новага ў фармаванне юрыдычнага статуса яўрэяў, а толькі абагуліла папярэднія акты.

Пад унутраным змяненнем разумелася не толькі змена роду дзейнасці, але і трансфармацыя свядомасці. Да хрысціянізацыі вялі розныя шляхі. Сярод іх, уведзенае 26 жніўня 1827 г. натуральнае выкананне рэкруцкай павіннасці, якую дагэтуль замяняў грашовы падатак [31]. Для яўрэяў была ўведзеная павялічаная норма здачы рэкрутаў, паніжаны прызыўны ўзрост, уведзеныя жорсткія карныя меры адносна як саміх рэкрутаў, так і кагальнага кіраўніцтва ў выпадку невыканання ўказу. Тым самым сеялася зерне разладу ўнутры яўрэйства.

Пазбаўленню яўрэйскіх масаў іх духоўных кіраўнікоў і настаўнікаў павінна была садзейнічаць ліквідацыя кагалаў (1844 г.). Адначасова мера гэтая азначала ўзмацненне дзяржаўнага ўмяшання ва ўнутрыабшчынныя справы, бо ставіла яўрэйскае грамадства пад кантроль паліцыі. На справе, па прычыне захавання кагальна-рабінскай вярхушкай вялікага рэлігійнага аўтарытэту, скасаванне кагалу адбылося выключна фармальна. Алігархія працягвала кіраваць адзінаверцамі пры дапамозе грошаў і сувязяў.

Як удар па асвеце і адукацыі рыхтаваліся наступныя меры: закрыццё ўсіх яўрэйскіх друкарань акрамя віленскай і кіеўскай (27 лістапада 1836 года) [32] і рэфармаванне яўрэйскай школы (13 лістапада 1844 года) [33]. Апошняе прадугледжвала адкрыццё казённых яўрэйскіх вучылішчаў рознага тыпу, у якіх можна было набыць свецкую адукацыю з паменшанай удзельнай вагой “яўрэйскіх прадметаў” - рэлігіі і гісторыі.

Знешняя адметнасць яўрэяў ліквідавалася пры дапамозе паступовай забароны нашэння традыцыйнай вопраткі і прычосак [34]. Адначасова заахвочваліся тыя, хто быў згодны пазбавіцца і знешняй адметнасці, і веры продкаў. Неафітам прапаноўваліся трохгадовыя падаткавыя ільготы і грашовая падтрымка [35].

Астатні сакрушальны ўдар па яўрэях павінны былі нанесці “Часовыя правілы аб разборы яўрэяў” [36], якія, падзяляючы супольнасць на “аселых” і “неаселых” (па прынцыпу валодання нерухомасцю), аб’яўлялі “некарыснымі” большасць яўрэяў краіны. “Часовыя правілы” былі прынятыя ў 1851 г., але ідэі такога роду луналі ў паветры ўжо даўно. Яшчэ дакумент 1845 г. ўтрымліваў праект аддзялення “карысных ад нямаючых ніякай вытворчай працы” з тым, каб падвергнуць гэтых астатніх розным абмежаванням, у тым ліку ўзмоцненаму рэкруцкаму набору [37]. Між тым, па дадзеных 1849 г., “карысныя” яўрэі складалі: па Пружанскаму павету 47,47% ад агульнай колькасці рэвізскіх душ мужчынскага полу сярод яўрэяў, па Кобрынскаму – 79,47%, а па Гарадзенскаму - толькі 33,16%. [38] Відавочна, што настойлівае выкананне гэтага плана, рэалізацыі якога перашкодзіла Крымская вайна, стала б для яўрэйскай супольнасці сапраўдным бедствам.

Заканадаўчая спадчына Мікалая I адносна яўрэйскай супольнасці (604 законы) колькасна амаль у 10 разоў пераўзыходзіць дасягненне яго папярэдніка. Можа, гэтыя ўказы прынеслі вялікі плён і палепшылі гаротны стан яўрэйскай масы? Дакументы адказваюць на гэта пытанне адмоўна. Відавочна беспаспяховасць барацьбы з яўрэйскім вінакурэннем. Справаздачы чыноўнікаў 20-х і 50-х гг. 19 ст. аднолькавыя: “У некаторых маёнтках па спрыянню памешчыкаў, яўрэі патаемна маюць удзел у шынкаводстве і корчмах, утрымліваюць кароў на пахт (бяруць у арэнду – В. С.), арэндуюць млыны і азёры ці рэкі для рыбнай лоўлі, займаюцца скупкай і продажам прадуктаў, з’яўляючыся ў іх кімсьці накшталт фактараў (пасрэднікаў – В. С.)” (1850 г.) [39].

“Усталяванне” 1835 г. падцвердзіла забарону найма яўрэямі хрысціянскай прыслугі з пасяленнем у яўрэйскіх хатах [40]. Але на месцах закон быў патрактаваны больш радыкальна, што прынесла шкоду не толькі яўрэям. але і рабочым з хрысціянаў, якія згубілі працу. “У некаторых гарадах і мястэчках забараняецца хрысціянам будаваць і рамантаваць яўрэйскія дамы, рабіць у іх печы і розныя патрэбы, што да сталярнага майстэрства адносяцца, вазіць яўрэяў, апрацоўваць зямлю, прывозіць для іх ваду і інш.” [41] - скардзіліся яўрэйскія дэпутаты.

Складана праходзіла кампанія па “знешняму цывілізаванню” яўрэяў. Нягледзячы на пастаяннае з’яўленне ўсё новых указаў па забароне шыцця і апранання яўрэйскай нацыянальнай вопраткі, звычаю галення галавы ў замужніх яўрэяк і нашэння пейсаў дарослымі мужчынамі, новыя парадкі не прыжываліся ў яўрэйскім асяроддзі. Для яўрэяў змяненне знешняга выгляду, традыцыйных строяў на еўрапейскія азначала здраду рэлігійным нормам. Да таго ж само ўвядзенне закону ў сілу выклікала абурэнне. Сучаснікі сведчаць, што паліцыя падсцерагала парушальнікаў указа ў людных месцах. З іх здзіралі нацыянальную вопратку, з жанчынаў пад улюлюканне натоўпу скідалі парыкі, у старых вырывалі альбо адразалі тупымі нажамі пейсы на скронях. Натуральна, што такое “заахвочванне” да еўрапейскага ладу жыцця выклікала непадпарадкаванне.

У расейскай грамадскай свядомасці апошнай трэці 18 - першай паловы 19 ст. існавала перакананне у адвечнай варожасці яўрэяў да хрысціянаў і верагоднасці вядзення імі шкодніцкіх дзеянняў супраць “карэннага насельніцтва краю”. Таму мэтай заканадаўства адносна яўрэяў стала дасягненне пэўнага прававога ідэалу: асіміляваны, эмансіпаваны, уніфікаваны падданы. Расейскія заканадаўцы прапанавалі яўрэйскай супольнасці ўключэнне ў сістэму агульнарасейскіх саслоўяў, адпавядаючых іх маёмаснаму стану, коштам адмовы ад нацыянальнай самабытнасці, што сустракала ў яўрэйскім асяроддзі непрыманне і адпор. Гэта прыводзіла да канфлікту з уладамі, якія да таго ж часта карысталіся гвалтоўнымі і жорсткімі мерамі, што суправаджалася нярэдка злоўжываннямі на месцах. Вынікам стала недасягненне азначанай мэты. Стваралася згубнае, непрадуктыўнае становішча, пры якім абодва бакі неслі страты.

***

Сабалеўская Вольга

Нарадзілася ў 1974 г. у Гародні. У 1996 г. закончыла факультэт гісторыі і культуры Гарадзенскага дзяржаўнага ўніверсітэту і паступіла ў аспірантуру пры кафедры гісторыі Беларусі ГрДУ. У 1999 г. абараніла дысертацыю на ступень кандыдата культуралогіі па тэме “Яўрэі Беларусі ў канцы 18 - першай палове 19 ст.: лад жыцця і культура”.

Список литературы

 [1]. Johnson P. Historia żydów. Kraków, 1994. S. 381.

 [2]. Шугуров М. Ф. История евреев в России // Русский архив. 1894. № 2. С. 140.

 [3]. Maurach M. Russische Judenpolitik. Berlin, 1939. S. 60.

 [4]. Weinryb B. D. Neueste Wirtschaftsgeschichte der Juden in Russland und Polen. New Jork, 1972. S. 25, 64.

 [5]. Haumann H. Geschichte der Ostjuden. Munchen, 1990. S. 77.

 [6]. Шугуров М. Ф. История евреев в России. С. 136-137.

 [7]. Леванда В. О. Полный хронологический сборник законов и положений, касающихся евреев, от Уложения царя Алексея Михайловича до настоящего времени (1649-1873); Извлечение из Полного Собрания Законов Российской империи с 1649 года: В 9 т. / II Отд. Собств. Его Императ. Величества канцелярии (далей ПСЗРИ). СПб, 1874. С. 27.

 [8]. Леванда В. О. Полный хронологический сборник ... С. 27; Белоруссия в эпоху феодализма. Мн., 1961. Т. 3. С. 33.

 [9]. Тамсама. С. 25.

 [10]. Тамсама. С. 27.

 [11]. ПСЗРИ. Т. XX. С. 436.

 [12]. Леванда В. О. Полный хронологический сборник ... С. 37.

Рекомендуем скачать другие рефераты по теме: контрольные работы 9 класс, тарас бульба сочинение, сочинение язык.



Предыдущая страница реферата | 1  2  3 | Следующая страница реферата

Поделитесь этой записью или добавьте в закладки