Предыдущая страница реферата | 1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11 | Следующая страница реферата

– выявіць дыялектызмы ў творах І. Пташнікава;

– растлумачыць сэнс выкарыстаных аўтарам мясцовых слоў; прывесці, дзе магчыма, адпаведнікі з літаратурнай мовы і іншых народных гаворак;

– паказаць стылістычную ролю дыялектызмаў у творах;

– вызначыць тыпы дыялектызмаў і іх лексіка-семантычныя групы;

– апісаць спосабы ўключэння дыялектызмаў у кантэкст.

Дыпломная праца выканана на матэрыяле твораў І. Пташнікава.1 Мною выпісана , прааналізавана і растлумачана каля 500 дыялектызмаў.

1 І. Пташнікаў. Чакай у далёкіх Грынях. Мн..1962; Сцяпан Жыхар са Сцешыц. Мн.,1966; Мсціжы. Мн., 1972; Тартак. Мн., 1973; Найдорф. Мн., 1976; Лонва. Мн.,1982; Алімпіяда. Мн.,1985.

Раздзел І. Дыялектнае слова ў мастацкім творы.

На сучасным этапе застаецца актуальным працэс узаемадзеяння літаратурнай мовы з жывой гаворкай народа, якая дае магчымасць пісьменніку абнаўляць і ўдасканальваць свой “матэрыял і інструмент”.1. Ужыванне дыялектнай лексікі ў творах мастацкай літаратуры стала заканамернай з’явай. Уводзячы дыялектную лексіку ў свае творы, пісьменнікі стараюцца больш рэалістычна адлюстраваць эпоху, мясцовы каларыт, побыт, асаблівасці мовы персанажаў. Ва ўсе часы беларускія пісьменнікі, якія пісалі пра вёску і яе жыхароў, не абыходзіліся ў сваіх творах без народна-гутарковай лексікі. Гэта можна бачыць у творах М. Гарэцкага, Ц.Гартнага, Я. Коласа, Я. Купалы, К. Чорнага, І.Мележа, М. Лынькова і многіх іншых. Мянялася тэматыка твораў, мяняліся погляды на тыя ці іншыя падзеі, узнікалі новыя героі, але ва ўсе часы пры адлюстраванні рэчаіснасці беларускія пісьменнікі абапіраліся на родную гаворку.

У другой палове 20-га стагоддзя стварылі даволі значныя творы пра жыццё беларускай вёскі ў даваенны час, пра барацьбу з фашыстамі ў час вайны, пра адбудову сельскай гаспадаркі пасля вайны, пра нялёгкі шлях простых людзей такія вядомыя беларускія пісьменнікі як І. Чыгрынаў, Б. Сачанка, В. Адамчык, І. Пташнікаў. Асновай твораў усіх гэтых пісьменнікаў з’яўляецца агульнанародная мова, дыялектызмы ж уводзяцца імі ў кантэкст для перадачы найтанчэйшых адценняў пачуццяў, перажыванняў, для характарыстыкі дзейнасці людзей у розных сферах жыцця.

Дыялектызмы адносяцца да моўных сродкаў абмежаванага ўжытку. Сферай іх выкарыстання з’яўляецца ў асноўным мастацкая літаратура.

Дыялектызмамі называюцца словы, якія ўжываюцца ў адной гаворцы, групе гаворак ці дыялекце і не ўжываюцца ў літаратурнай мове або адрозніваюцца ад літаратурных значэннем, фанетычнымі ці граматычнымі асаблівасцямі.2

1 Каўрус А. Мова народа, мова пісьменніка. Мн., 1989. С. 246.

2 Гілевіч Н.І. Дыялектызмы ў прозе беларускіх пісьменнікаў сярэдняга пакалення// Беларуская мова і мовазнаўства. Мн., 1975. Вып. 3. С. 12.

У «Слоўніку лінгвістычных тэрмінаў» адзначаюцца два значэнні тэрміна дыялектызм:

1.Дыялектныя словы, якія ўжываюцца ў мове мастацкай літаратуры з пэўнай стылістычнай мэтай.

2 Фанетычныя, марфалагічныя, сінтаксічныя і лексічныя асаблівасці, уласцівыя асобным дыялектам , і не ўласцівыя літаратурнай мове.1

У кнізе «Лексікалогія сучаснай беларускай літаратурнай мовы» тэрмін дыялектызм ужываецца са значэннем: «асобнае дыялектнае слова, уведзенае ў літаратурны тэкст, але поўнасцю не асвоенае літаратурнай мовай. Побач з тэрмінам дыялектызм ужываюцца словы правінцыялізм, лакалізм, абласное слова, мясцовае слова і інш.»2

Дыялектная лексіка – невычэрпнае багацце народа. Шматлікія дыялектныя словы надзвычай трапна перадаюць найтанчэйшыя адценні думак, пачуццяў, перажыванняў чалавека, дакладна характарызуюць дзейнасць людзей у розных сферах жыцця. Лексіка народных гаворак – каштоўная крыніца не толькі для лінгвістычных, але і для гістарычных, этнаграфічных даследаванняў.

«Народныя гаворкі, - як адзначае даследчык Баханькоў А.Я., - да цяперашняга часу застаюцца адной з важнейшых крыніц папаўнення лексічнага складу літаратурнай мовы.»3 Без уліку дыялектных асаблівасцей, як заўважаюць даследчыкі, нельга вырашыць праблему нармалізацыі літаратурнай мовы.4

1Сцяцко П.У., Гуліцкі М.Ф., Антанюк Л.А. Слоўнік лінгвістычных тэрмінаў. Мн.,1990. С.52.

2Лексікалогія сучаснай беларускай літаратурнай мовы. Пад рэд. Баханькова А.Я. Мн., 1994. С. 394.

3Баханькоў А.Я. Развіццё лексікі беларускай літаратурнай мовы ў савецкі перыяд. Мн., 1982. С. 67.

Рекомендуем скачать другие рефераты по теме: сочинения по литературе, защита дипломной работы, человек изложение.



Предыдущая страница реферата | 1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11 | Следующая страница реферата

Поделитесь этой записью или добавьте в закладки